varant

Varant Nedir?

Varantlar hisse senedi, endeks, altın gibi bir dayanak varlığı belirli bir vadede belirli bir fiyattan alma veya satma hakkı veren finansal ürünlerdir. Varantların değeri genellikle dayanak varlığının küçük bir kesir kadardır. Bu nedenle yatırımcısına kaldıraç sağlar. Yatırımcılar varantları hem yükselen hem de düşen piyasa beklentisine göre yatırım amaçlı kullanabilir. Borsa İstanbul’da bir hisse senedi gibi işlem gören varantlar özünde menkul kıymetleştirilmiş opsiyon olarak nitelendirilebilir. Piyasa yapıcılığının olduğu varantlar Borsa İstanbul işlem saatleri içerisinde alınıp satılabilirler.

Varantların özellikleri:

  • Alım Varantı: Dayanak varlık üzerine alma hakkını temsil eder.
  • Satım Varantı: Dayanak varlık üzerine satma hakkını temsil eder.
  • Dayanak Varlık: Varantın bağlı olduğu varlığı ifade eder. Çoğunlukla dayanak varlık hisse senedi ya da endekstir. Döviz kurları, altın, petrol gibi finansal ürünler de dayanak varlık olabilir.
  • Vade: Varantın sağladığı hakkın son bulma tarihidir. Vade sonu tarihinden sonra varantlar işleme kapatılır.
  • Kullanım Fiyatı: Varantın dayanak varlığı alım ya da satım hakkı verdiği fiyat seviyesidir.
  • Çarpan (Dönüşüm Oranı): Bir varantın kaç adet dayanak varlık üzerine alma ya da satma hakkı verdiğini gösterir.
  • Tip: Avrupa tipi varantlar sadece vade sonunda, Amerikan tipi varantlar vade içinde kullanılabilir. Borsa İstanbul’da işlem gören tüm varantlar Avrupa tipidir.

Varantların Avantajları:

  • Varantların değeri dayanak varlığın bir küsuratı kadardır. Bu sebeple küçük bir sermaye ile dayanak varlığa kaldıraçlı yatırım imkânı sunar.
  • Yatırımcının yükümlülüğü yoktur. Teminat gerektirmez.
  • Kazanç potansiyeli sınırsızken, toplam risk varanta yapılan yatırım ile sınırlıdır.
  • Varantlarla sadece yükselen değil, düşen piyasa beklentisine de yatırım yapılabilir
  • Satım varantları portföy risk yönetimi (hedging) amacıyla kullanılabilir
  • Piyasa yapıcı olabilecek en dar makasla en fazla likiditeyi sağlamayı amaçlar.

Varantların Riskleri Nedir?

  • Vadesi sınırlıdır. Vade içinde beklenti gerçekleşmezse yapılan tüm para kaybedilebilir.
  • Varantlar vadeleri boyunca günlük olarak zaman değeri kaybeder.Kaldıraç çift yönlüdür.
  • Beklenti ters yönde gerçekleşirse varantlar hızla değer kaybedebilir.

Nasıl İşlem Görür?

  • Varantlar Borsa İstanbul' da işlem görür. Pay senedi piyasasının sürekli müzayede seansının açık olduğu 10:00 - 18:00 saatleri arasında varantlar alınıp satılabilir.
  • Yatırımcılar, ilgili varant ve sertifika risk bildirim formunu imzaladıktan sonra mevcut aracı kurum ya da bankası üzerinden varantları alıp satabilir.
  • Varantlar Sermaye Piyasası Kurulu Mevzuatı gereği açığa satılamaz. 

Varantları Ayırt Etmek:

Borsa İstanbul’da varantların Kısa Kod ve Uzun kod olmak üzere 2 farklı tanımlayıcı kodu vardır:

Kısa kod:Varantın Borsa İstanbul kodudur. 5 basamaktan oluşur.

AB1AA AB – 1 - AA

  • AB: Dayanak varlığı gösterir. Dayanak varlığın ismiyle genellikle iniltilidir. (AKBANK – AB)
  • 1: İhraççı kurum – İNFO YATIRIM
  • AA: ALIM ya da SATIM varantı olduğu gösteren kod.
  • AA-0Z arası alım, PA-ZZ arası satım varantları için kullanılır

*Kısa kod varantlarla ilgili pek çok bilgi verir ama her detayı belirtmez. 

Uzun kod:Varantın hemen hemen tüm parametrelerini gösteren koddur. Veri sağlayıcıların ekranlarından rahatlıkla erişilebilir:

AKBNKC3004240052.00IYF00000.1NA uzun kodunda yer alan karakterlerin açıklamaları aşağıdaki gibidir;

  • AKBNK: Dayanak Varlık
  • C: ALIM varantı (C - alım, P - satım)
  • 300424: Vade Sonu (30 Nisan 2024-GGAAYY)
  • 52.00: Kullanım Fiyatı (52 Türk Lirası)
  • IYF: İhraççı (İNFO YATIRIM)
  • 00000.1: Dönüşüm oranı (0.1 Akbank Pay Senedini Temsilen)
  • N: Nakit Uzlaşı (Nakit)
  • A: Boş Karakter

Varant ve Dayanak Varlık İlişkisi:

Tüm parametrelerin sabit kaldığı varsayımıyla Alım varantlarının dayanak varlıkla aynı yönde hareket etmesi beklenir. SATIM varantlarının ters yönde hareket etmesi beklenir.

Delta:Dayanak fiyatı 1 TL değiştiğinde, varant fiyatının kaç TL tepki vereceğini gösterir. Dönüşüm oranı dikkate alınarak değerlendirilmelidir. Çarpanı 1:1 olan 0,50TL'lik bir EKGYO alım varantının deltası 0,40 olsun. Günlük zaman değeri kaybını ihmal ettiğimizi varsayarsak, EKGYO pay senedi 0,10 TL değer kazandığında bu varantın 0,04 TL (0,10 x 0,40) değer kazanması beklenir. Böylece varantın değeri 0,54 TL olur. Aynı şekilde, EKGYO pay senedi 0,10 TL değer kaybettiğinde bu varantın değerinin 0,46 TL’ye inmesi beklenir. 

Etkin Kaldıraç:Dayanak varlıktaki %1'lik değişime varantın yüzde kaç cevap vereceğini gösterir. Günlük zaman değeri kaybını ihmal ettiğimizi varsayarsak, etkin kaldıracı 10 olan bir varantın değerinin dayanak varlık %2 değiştiğinde %20 artması ya da azalması beklenir.

İnfo Yatırım Varant İhraçları Yasal Dokümanları:

İhraççı Bilgi Dokümanı: 

Sermaye Piyasası Aracı Notu ve Özet: